حس تعلق به مکان را می توان رابطه ای عاطفی و پر معنا بین شخص و مکان توصیف کرد. پیوندی احساسی که مردم آن مکان را به عنوان قرارگاهی برای بازگشت بدان ارزشمند بدانند. درحقیقت احساس تعلق به مکان شاخصی است که از طریق آن می توان متمایز بودن آن مکان را برای مردم ، نسبت به دیگر مکان ها سنجید. بدیهی است این حس از ترکیب عوامل متعددی چون عوامل محیطی ، عاطفی و اجتماعی و فرهنگی نشات می گیرد. فضاهای شهری از نظر راب کریر فضای خارجی است و تمام انواع فضاهای میان ساختمان ها در شهرها ودیگر مکان ها را در بر می گیرد.

آلفرد کوبین(1877-1959)، طراح اتریشی دارای مجموعه ای از آثار  نقاشی وهم انگیز و یک رمان با نام «آن سوی دیگر»  است. در این رمان، اضطراب، وهم، خیال و مضحکه آرمانشهرها (اتوپیاها) در هم آمیخته اند . همه این ها در پایتختی با عنوان «امپراتوری رویا» قرار گرفته اند.  در این رمان او می نویسد: « پایتخت، غم انگیز و اندوهبار است؛ بر زمینی بی جان و در نوعی یکواختی بی رنگ و بو رشد کرده است. شاید به نظر برسد این شهر را  قرن ها پیش ساخته باشند،  اما در واقع، تنها ده دوازده سالی است که آنجاست.  بنیانگزار آن ، تمایل نداشت مشخصه تنگدستانه محیط را تغییر دهد.

مطالعه مردم شناختی نقش فرهنگ و محیط بر معماری فضای خانگی/ مطالعه موردی خیابان گلخانه در اصفهان 

گزارش نشست تخصصی "بازشناسی فرآیندهای طراحی معماری در هورامان"

تاریخ برگزاری: 8 تا 10 خرداد 1395

محل برگزاری: شهر هورامان تخت-کتابخانه صیدی

برگزار کنندگان: استانداری استان کردستان با همکاری دانشکده معماری پردیس هنرهای زییا دانشگاه تهران و تیم پژوهشی منظر فرهنگی هورامان

در حاشیۀ دور تا دور لوح معماری‌ای که در پیش رو دارید، کتیبه‌ای به خط شکسته‌ نستعلیق خفی درج شده است. بررسی فنی کارشناسان موزۀ ملک نشان می‌دهد که این کتیبه را بعداً به لوح نیفزوده‌اند و از آغاز جزوی از آن بوده است. در یادداشت حاضر، متن کتیبه را خواهیم خواند و آن را توضیح خواهیم داد. پیش از آن، لازم است توجه خواننده را به نکاتی جلب کنیم که فهم این کتیبه و محل آن را آسان‌تر می‌کند.

این کتاب در راستای طرحِ پژوهشیِ خیابان ولی‌عصر تألیف شده است. این طرح به سفارشِ معاونت برنامه‌ریزی و توسعة سازمان زیباسازی شهر تهران و با همکاری دانشگاه تهران انجام شده و انتشار این کتاب در آگاهی افکار عمومی از تاریخ و ارزشهای خیابان ولی‌عصر مؤثر است. چکیدة مطالبِ کتاب را می‌توان این‌طور بیان کرد که:« خیابان ولی‌عصر به‌عنوان بخشی از پیکرة شهر تهران، سه دورة تاریخی را از سر گذرانده است. در دورة قاجار، کوچه باغی باریک و کم‌عرض در میانِ باغهای شهر قاجار بود.

طی یک‌ونیم قرن گذشته، فرایندهای ماشینی‌شده و خودکارِ ساخت و تولیدْ تا حد زیادی حضور دست انسان را در اشیا و وقایع روزمرۀ‌مان حذف کرده است. در چند دهۀ گذشته فاصله‌گرفتنِ تدریجی از جهان بساوایی و تجسدیافتۀ دست با شیوه‌های کامپیوتری‌شدۀ ترسیم، مدل سازی، طراحی و تولید تشدید شده است. توسعۀ دیجیتال عملاً فرایندهای اندیشه و تخیل انسان را از پیوند ذاتی‌شان با حافظه، تن، تخیل و مفهوم «هست بودن» و حس «خویشتن» منفصل کرده است. در طول تاریخْ انباشتِ تدریجی جهان‌ِ مصنوعِ زنده از تعامل، برهم‌کنش و کاربرد مستقیم و محسوس فرایندهای زنده، هم فردی و هم جمعی، رخ نمود.

"باید همه چیز را خاتمه یافته تلقی کرد" به گمانم این عبارت زاها حدیدِ متقدم در گفت و گوی سال 1983 اش با مجله ال کروکی شماره 52 گویای نوع نگاه اوست به وظیفه ای که برای خودش تعریف کرده و جهت گیری اش در مواجه با تاریخ و البته مدرنیته ها:"مدرنیته جدید، نمی بایست سرگرم تولید ان چه که جنبش مدرن [یا مدرنیسم] ایجاد نموده است باشد. . . برای شروع حرکتی نو، بهتر است همه چیز را خاتمه یافته تلقی نمود."

یکی از عوامل مهم و مؤثر در کاهش جرم و جنایت که امروزه در کشور ما مورد بی‌توجهی نسبی قرار گرفته، نقش معماری و شهرسازی در کاهش رخداد ناهنجاری‌های اجتماعی است. آنچه گاهی بیش از همه به عنوان راه حلی مناسب بر آن تأکید می‌شود، افزایش کمی و کیفی مجازات‌های کیفری و نقش پلیس در برخورد با بروز جرم است. اما با نگاهی گذرا به آمار جرم و جنایت در کشور می‌توان پی برد که این گونه راه‌حل‌ها در مواقعی کارکرد خود را به کلی از دست می‌دهد و مجرم با علم به قوانین مجازات و قصاص، باز هم اقدام به عمل مجرمانه می‌کند.

 هر بار در بازگشت از سفر به خاطرات مبهم کودکی‌مان و در جستجوی «بهشت گمشده»، راهی سفری دیگر می‌شویم. سفر به روستاها. روستاهای کلاردشت برای نسل ما (نگارندگان) و نسل‌های پیش از ما، سرشار از حسرت است. حسرت تپه‌ها و دره‌های سرسبز، هیاهوی مردمان در کوچه پس کوچه‌های خاکی روستا، هی‌هی چوپان‌ها و دستان پینه‌بسته کشاورزان، عطر نان و کاهگل که از دریچه‌های چوبی خانه‌ها در فضای ده می‌پیچید و در راه مزرعه‌های گندم گم می‌شد. به باور ما، برای نسل ما، هنوز دستمایه‌های خیال توان مبدل شدن به واقعیت را دارد.